5 hạn chế của việc chụp Cone Beam CT hiện nay

Chụp cắt lớp vi tính chùm tia hình nón (Cone Beam Computed Tomography - CBCT) đã cách mạng hóa chẩn đoán hình ảnh trong nhiều lĩnh vực y tế, đặc biệt là nha khoa. Với khả năng cung cấp hình ảnh 3D chi tiết về cấu trúc xương và mô mềm cứng, CBCT đã trở thành công cụ không thể thiếu trong lập kế hoạch điều trị implant, phẫu thuật hàm mặt, nội nha, chỉnh nha và nhiều chuyên khoa khác. Tuy nhiên, giống như bất kỳ công nghệ nào, CBCT cũng có những hạn chế nhất định mà cả bệnh nhân và bác sĩ cần nắm rõ để đưa ra quyết định phù hợp.

1. Liều bức xạ Ion hóa

Đây là mối quan tâm hàng đầu khi nói đến chụp CBCT. Mặc dù liều bức xạ từ CBCT thấp hơn đáng kể so với CT thông thường (CT y tế), nhưng nó vẫn cao hơn so với chụp X-quang nha khoa truyền thống (như X-quang quanh chóp hoặc toàn cảnh). Liều bức xạ tích lũy theo thời gian có thể làm tăng nguy cơ ung thư, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên – những đối tượng nhạy cảm hơn với bức xạ.

• Nguyên tắc ALARA (As Low As Reasonably Achievable): Các bác sĩ luôn phải tuân thủ nguyên tắc ALARA, nghĩa là sử dụng liều bức xạ thấp nhất có thể nhưng vẫn đảm bảo chất lượng hình ảnh chẩn đoán. Điều này đòi hỏi việc lựa chọn trường nhìn (Field of View - FOV) phù hợp, điều chỉnh thông số kỹ thuật và chỉ định chụp CBCT khi thực sự cần thiết, không lạm dụng.

• Trẻ em và phụ nữ có thai: Việc chỉ định CBCT cho trẻ em và phụ nữ có thai cần hết sức thận trọng và chỉ được thực hiện khi lợi ích chẩn đoán vượt trội so với nguy cơ tiềm ẩn.

2. Chất lượng hình ảnh của mô mềm

Mặc dù CBCT xuất sắc trong việc tái tạo hình ảnh cấu trúc cứng (xương, răng), khả năng hiển thị chi tiết mô mềm của nó còn hạn chế so với CT y tế truyền thống. Điều này là do CBCT sử dụng chùm tia hình nón và bộ cảm biến phẳng, tối ưu hóa cho độ phân giải không gian cao của xương nhưng không tối ưu cho độ tương phản mô mềm.

• Hạn chế trong chẩn đoán: Trong các trường hợp cần đánh giá mô mềm như phát hiện khối u, viêm nhiễm mô mềm, hoặc các bệnh lý liên quan đến mạch máu và thần kinh, CBCT có thể không cung cấp đủ thông tin. Khi đó, cần kết hợp với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác như MRI (Chụp cộng hưởng từ) hoặc CT y tế.

• Phân biệt mô mềm: Việc phân biệt giữa các loại mô mềm khác nhau (ví dụ: cơ, mỡ, tuyến) trên hình ảnh CBCT thường rất khó khăn, có thể dẫn đến bỏ sót hoặc chẩn đoán sai các bệnh lý không liên quan đến xương.

3. Nhiễu ảnh (Artifacts)

Nhiễu ảnh là một vấn đề phổ biến trong chụp CBCT và có thể làm giảm chất lượng hình ảnh, gây khó khăn trong việc chẩn đoán chính xác. Các loại nhiễu ảnh thường gặp bao gồm:

• Nhiễu kim loại (Metal Artifacts): Xuất hiện khi có vật liệu kim loại (ví dụ: trám amalgam, mão răng kim loại, implant, mắc cài chỉnh nha) trong trường quét. Các vật liệu này hấp thụ bức xạ mạnh, tạo ra các vệt sáng hoặc tối, làm che khuất các cấu trúc lân cận.

• Nhiễu di động (Motion Artifacts): Xảy ra khi bệnh nhân di chuyển trong quá trình quét. Ngay cả những chuyển động nhỏ như nuốt, thở hoặc co giật cơ cũng có thể làm mờ hình ảnh hoặc tạo ra các vệt.

• Nhiễu tạo chùm cứng (Beam Hardening Artifacts): Xảy ra khi chùm tia X đi qua các vật liệu có mật độ khác nhau, làm thay đổi phổ năng lượng của tia X và gây ra các vệt tối hoặc sáng.

• Nhiễu vòng (Ring Artifacts): Gây ra bởi lỗi hoặc sự cố của bộ cảm biến, tạo ra các vòng tròn đồng tâm trên hình ảnh.

Việc giảm thiểu nhiễu ảnh đòi hỏi kỹ thuật viên phải có kinh nghiệm, sử dụng các phần mềm xử lý hình ảnh hiện đại và yêu cầu bệnh nhân tuân thủ hướng dẫn giữ yên vị trí.

4. Chi phí

Mặc dù chi phí của một lần chụp CBCT đã giảm đáng kể so với những ngày đầu, nhưng nó vẫn cao hơn so với X-quang truyền thống. Điều này có thể là một gánh nặng tài chính đối với một số bệnh nhân, đặc biệt là trong những trường hợp không được bảo hiểm y tế chi trả hoặc khi cần chụp nhiều lần.

5. Yêu cầu về không gian và đào tạo

Máy CBCT thường có kích thước lớn và đòi hỏi không gian lắp đặt đáng kể trong phòng khám. Ngoài ra, việc vận hành máy CBCT và đọc, phân tích hình ảnh 3D phức tạp đòi hỏi các bác sĩ và kỹ thuật viên phải có kiến thức chuyên sâu và được đào tạo bài bản. Việc thiếu sót trong đào tạo có thể dẫn đến việc chụp sai kỹ thuật, bỏ sót thông tin chẩn đoán hoặc chẩn đoán sai.

6. Khả năng phát hiện các tổn thương nhỏ và sớm

Mặc dù CBCT cung cấp hình ảnh 3D, khả năng phát hiện một số tổn thương nhỏ hoặc ở giai đoạn rất sớm (ví dụ: nứt răng vi thể, các tổn thương tủy nhỏ, hoặc giai đoạn đầu của bệnh lý khớp thái dương hàm) đôi khi vẫn còn hạn chế. Độ phân giải không gian của CBCT, mặc dù tốt cho xương, có thể không đủ để hiển thị các chi tiết cực kỳ nhỏ cần thiết cho một số chẩn đoán đặc hiệu.

Chụp Cone Beam CT là một công cụ chẩn đoán hình ảnh vô cùng mạnh mẽ và hữu ích trong y học hiện đại, đặc biệt là nha khoa. Tuy nhiên, việc nhận thức rõ về những hạn chế của nó, bao gồm liều bức xạ, chất lượng hình ảnh mô mềm, nhiễu ảnh, chi phí và yêu cầu về đào tạo, là rất quan trọng. Bằng cách hiểu rõ những ưu và nhược điểm này, các bác sĩ có thể đưa ra quyết định chỉ định chụp CBCT một cách có trách nhiệm, tối ưu hóa lợi ích chẩn đoán trong khi giảm thiểu rủi ro cho bệnh nhân. Đồng thời, bệnh nhân cũng có thể tham gia vào quá trình quyết định bằng cách hiểu rõ hơn về thủ thuật mà họ sẽ trải qua.

>>> Xem thêm: Các sơ cứu nhanh khi tẩy trắng răng làm bỏng nướu